იმერეთის წმიდა მეფე სოლომონ მეორე – პორტრეტი გამოქვეყნებულია გაზეთ “ქუთაისში” (1990 წ. 23 ნოემბერი, გვ. 3)
მეცხრამეტე საუკუნე დასაწყისიდანვე ურთულესი და დრამატული აღმოჩნდა საქართველოსა და ქართველი ხალხისთვის. რუსეთმა 1801 წელს – ქართლ-კახეთის სამეფოს ანექსია, ხოლო 1810 წელს იმერეთის სამეფოს ანექსია მოახდინა. რუსთაგან დაპატიმრებულ და დევნილ უკანასკნელ ქართველ მეფეს, იმერეთის მეფე სოლომონ მეორეს 1810 წელსვე სამშობლოდან მოუწია გადახვეწა. მან ოსმალეთს შეაფარა თავი. 1811 წლის 6 იანვარს სოლომონ მეორემ ნაპოლეონ ბონაპარტსაც კი მიმართა წერილით და დახმარება თხოვა საფრანგეთის ხელმწიფეს, თუმცა, ამაოდ, ეს წერილი საერთოდ უპასუხოდ დარჩა.
სამშობლოდან გადახვეწილი იმერეთის მეფე სოლომონ მეორე 1815 წლის ძველი სტილით 7 თებერვალს (ახალი სტილით 20 თებერვალი), თავისი ამსოფლიური ყოფის 43-ე წელიწადს გარდაიცვალა. ის დაკრძალეს ტრაპიზონში, წმიდა გრიგოლის სახელობის ტაძრის გალავანში.
უკანასკნელი ქართველი მეფის ნეშტი ერთ საუკუნენახევარზე მეტი დროის მანძილზე განისვენებდა უცხო მიწაზე. 1990 წლის შემოდგომაზე ის სამშობლოში გადმოასვენეს და სამეფო პატივით დაკრძალეს გელათის მონასტრის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის შობის სახელობის საკათედრო ტაძარში.
ოცდათორმეტი წლის წინ, გაზეთი „ქუთაისი“, 1990 წლის ოქტომბერ-ნოემბრის სხვადასხვა ნომერში აქტიურად და ფართოდ აშუქებდა უკანასკნელი ქართველი მონარქის, იმერეთის მეფის, სოლომონ მეორის გადმოსვენების შესახებ ინფორმაციულ ცნობებსა და ამ ისტორიული მოვლენის ირგვლივ არსებულ ქრონიკას წერილობით და ფოტოების სახით სთავაზობდა მკითხველსა და ფართო საზოგადოებას.
საქართველოში კომუნისტური მმართველობის დასასრულსა და საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის ახლო წინარე პერიოდში მეტად მნიშვნელოვანი და აქტუალური ეროვნულ-სარწმუნოებრივი მოვლენა გახლდათ უკანასკნელი ქართველი მეფის სამშობლოში გადმოსვენება-დაბრუნება.
გაზეთმა „ქუთაისმა“, 1990 წლის 31 ოქტომბრის ნომერში, პირველ გვერდზე, გამოაქვეყნა ინფორმაცია სოლომონ მეორის საქართველოში გადმოსვენების შესახებ, სათაურით, „სოლომონ მეორე საქართველოს უბრუნდება“, რომელიც ამგვარად იწყება: „წლევანდელი გიორგობისთვის დასაწყისი მარად დაუვიწყარი იქნება საქართველოსათვის, განსაკუთრებით კი ქუთაისისა და გელათისათვის. მალე საქართველოს უკანასკნელი მეფის, სოლომონ მეორის ნეშტი დაუბრუნდება სამშობლოს“. აქვე არის მოწოდება ქუთათურებისადმი, თუ ქალაქის რომელი უბანი საქართველოს რომელი კუთხის წარმომადგენლებს უმასპინძლებდა მეფის ჩამოსვენების დღეებში. გაზეთის ამავე ნომერში, იგივე გვერდზე, წარმოდგენილია მეფე სოლომონ მეორის სრული პორტრეტი.
გაზეთ „ქუთაისის“ ამავე ნომერში, მესამე გვერდზე, დაბეჭდილია წერილი სოლომონ მეორის სამშობლოში გადმოსვენებასთან დაკავშირებული საორგანიზაციო გეგმების შესახებ, სათაურით „დიდი სამზადისი“. აქვე არის დართული „შემადგენლობა იმერეთის მეფის თურქეთიდან გადმოსვენებისა და გელათში დაკრძალვის საქალაქო საორგანიზაციო კომიტეტისა“, რომელიც სამოცდაათი წევრისგან შედგებოდა. შემადგენლობის სათავეშია ქუთათელ-გაენათელი და ცაგერ-სვანეთის მთავარეპისკოპოსი (შემდგომში მიტროპოლიტი) კალისტრატე (მარგალიტაშვილი).
გაზეთ „ქუთაისის“ 1990 წლის 10 ნოემბრის ნომრის პირველ გვერდზე გამოქვეყნდა ინფორმაცია საქართველოდან თურქეთში ჩასული სოლომონ მეორის გადმომსვენებელი ოფიციალური დელეგაციის საქმიანობისა და სათანადო აქტივობათა განხორციელების შესახებ. აქვე დაიბეჭდა იმ ქალაქების ჩამონათვალი, სადაც სამშობლოში ჩამოსვენებულ მეფეს ქუთაისში ჩამოსვენებამდე მიასვენებდნენ. ხსენებულ პუბლიკაციაში ვკითხულობთ: „რესპუბლიკურ კომიტეტში შეყვანილი არის ბატონი პეტრე ვაჭრიძე – ქუთაისის აკაკი წერეთლის სახელობის უნივერსიტეტის საქართველოს ისტორიის კათედრის გამგე და მეუფე კალისტრატე, რომელიც უშუალოდ უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია მეორემ დაასახელა, როგორც საქართველოს ეკლესიის წარმომადგენელი. მეუფე კალისტრატე შედის იმ ჯგუფშიც, რომელიც ქუთაისიდან წარგზავნილ სამ სხვა წარმომადგენელთან ერთად მონაწილეობას მიიღებს სოლომონ მეორის ჩამოსვენებაში“. აღნიშნული პუბლიკაციის ავტორია იმერეთის მეფის სოლომონ მეორის ნეშტის თურქეთიდან გადმოსვენებისა და გელათში დაკრძალვის საქალაქო საორგანიზაციო კომიტეტის წევრი გია ბახტაძე. აქვე არის დაბეჭდილი ამ ისტორიული მოვლენისადმი მიძღვნილი პოეტ ლილი ნუცუბიძის ლექსი „კეთილი იყოს…“. ამავე გვერდზე დართულია მეფე სოლომონ მეორის პორტრეტი.
გაზეთ „ქუთაისის“ 1990 წლის 21 ნოემბრის პირველ გვერდზე დაბეჭდილია მამუკა ჭონიშვილის სტატია იმერეთის მეფის, სოლომონ მეორის სამშობლოში გადმოსვენების შასახებ, სათაურით, „დაბრუნება“. გაზეთის ამავე ნომერში სოლომონ მეორის ნეშტის გადმოსვენების საორგანიზაციო კომიტეტის სახელით გამოქვეყნებული ინფორმაცია სათაურით „მეფეს ქუთაისში ხუთშაბათს მოასვენებენ“, რომელშიც სხვა არაერთ საინტერესო ცნობასთან ერთად ვკითხულობთ მნიშვნელოვან და საინტერესო ინფორმაციას, რომ აღმოჩენილ ნეშტს ჩაუტარდა ექსპერტიზა და დადგინდა, რომ ის ნამდვილად მეფე სოლომონ მეორეს ეკუთვნის. აქვე არის წარმოდგენილი იმ მეცნიერთა სახელები და გვარები, რომლებმაც მეფის ნეშტს ჩაუტარეს ექსპერტიზა.
ხსენებული გაზეთის 1990 წლის 22 ნოემბრის პირველ გვერდზე დაბეჭდილია პუბლიკაცია, სათაურით, „დღეს სოლომონ მეორე ქუთაისში ბრუნდება“, რომელიც ამგვარად იწყება: „ხვალ წმიდისა დიდებულისა, დიდისა მოწამისა, ძლევაშემოსილისა და საკვირველთმოქმედის გიორგის დღეა. 2-3 საათზე ჩვენი თანაქალაქელების ნაწილი ვარციხეში შეხვდება საქართველოდან 180 წლის წინათ წასულ სოლომონ მეორეს – ჩვენი ქვეყნის უკანასკნელ მეფეს, სათანადო პატივს მიაგებს მის ნეშტს და 100 მხედართან ერთად წამოუძღვება ქუთაისისაკენ“… აქვე ვკითხულობთ: „საქართველოს უკანასკნელი მეფის თბილისში დაბრუნებისა და სიონში დასვენების შემდეგ მისი ხსოვნის წინაშე ქემოდრეკილ ჩვენს თანამემამულეთა რიგი არ შეწყვეტილა“… გაზეთის ამავე ნომერში, გვ. 4-5-ზე გამოქვეყნებულია ნოე ბალანჩივაძის სტატია „ქუთაისის სამეფო კარის ისტორიისათვის“.
გაზეთ „ქუთაისის“ 1990 წლის 23 ნოემბრის მესამე გვერდზე დაიბეჭდა პუბლიკაცია, სათაურით, „მდაბლად თავს გიხრის მეფევ, იმერი!“, სადაც წარმოდგენილია სოლომონ მეორის ქუთაისში ჩამოსვენებისა და ქალაქში შემოსვენების პროცესის ქრონიკა, რომელსაც დართული აქვს მეფის სრული პორტრეტი. ამავე ნომრის მეექვსე გვერდზე, ქუთაისის საქალაქო საბჭოს აღმასკომის სამგზავრო ტრანსპორტისა და კავშირგაბმულობის განყოფილების სახელით, გამოქვეყნებულია ინფორმაცია სოლომონ მეორის გადმოსვენებასთან დაკავშირებით საქალაქო სატრანსპორტო საშუალებების მოძრაობის შესახებ.
გაზეთ „ქუთაისის“ 1990 წლის 27 ნოემბრის ნომრის პირველ გვერდზე დაიბეჭდა გელათის მონასტრის ფოტო, რომელზეც დატანილია უწყება: „შაბათს, გელათის წმიდათა წმიდა მიწამ მიიბარა საქართველოს უკანასკნელი მეფის ნეშტი. ამის თაობაზე მასალებს შეგიძლიათ გაეცნოთ გაზეთ „ქუთაისის“ დღევანდელი ნომრის IV-V გვერდებზე“. გაზეთის ამავე ნომრის ხსენებულ გვერდებზე არის ნანული ცხვედიანის ვრცელი სტატია, სათაურით, „გელათს დაივანა მეფე სოლომონმა“, რომელსაც დართული აქვს ხსენებული ისტორიული მოვლენის ამსახველი ოთარ ბერეჩიკიძისა და სოსო ბასილაძის ფოტორეპორტაჟი. აქვეა დაბეჭდილი პოეტ ჯანო ონიანის ლექსი „გხვდება მამული მუხლგამართული“, რომელიც სოლომონ მეორის სამშობლოში გადმოსვენებას ეხმიანება.
გადაუჭარბებლად მიგვაჩნია, აღვნიშნოთ, რომ გაზეთმა „ქუთაისმა“ 1990 წლის ოქტომბერ-ნოემბრის ნომრებში შექმნა უკანასკნელი ქართველი მონარქის, იმერეთის მეფის, სოლომონ მეორის გადმოსვენების შესახებ აღწერილობითი უნიკალური და სამეცნიერო კუთხით თამამად გამოყენებადი მასალა.
2005 წლის 27 ივნისს, საქართველოს სამოციქულო მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა, მაღალყოვლადუსამღვდელოესი ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტის კალისტრატეს მოხსენების საფუძველზე, წმიდანად შერაცხა იმერეთის მეფე სოლომონ მეორე, უწოდა მას სამშობლოსათვის თავდადებული და მისი ხსენების დღედ ძველი სტილით 7 თებერვალი – ახალი სტილით 20 თებერვალი დაადგინა.
წმიდა მეფის, სოლომონ მეორის სახელობის პირველი და ჯერჯერობით ერთადერთი ტაძარი ქალაქ ქუთაისში, ავტოქარხნის დასახლებაში მდებარეობს. ხსენებული ტაძრის კურთხევა 2009 წლის თებერვალში შედგა.
შეგვეწიოს სამშობლოსათვის თავდადებული წმიდა მეფის, სოლომონ მეორის მეოხება სამყაროს ყოვლადსახიერი და მრავალმოწყალე შემოქმედის წინაშე.
ავტორი: ლაშა დეისაძე-შარვაშიძე, ისტორიის დოქტორი, თეოლოგი
კომენტარები